Fantomske note koje sviraju violine zapravo postoje

Muzički zvuk za koji se nekada mislilo da se čuje samo u našim glavama kao kretanje ušnog kanala u stvari je stvaran. 

Violine mogu proizvesti ove neobične tonove, a kvalitetnije violine mogu ih proizvesti snažnije.

Godine 1714. italijanski violinista Giuseppe Tartini otkrio je da, kada svira dvije note istovremeno, može neočekivano čuti treći zvuk. 

Ova treća nota kasnije je nazvana kombinovanim tonom jer je njena frekvencija mješavina frekvencija dva izvorna tona. Smatralo se da ti tonovi nastaju isključivo u našim ušima, zbog načina na koji zvuk pojačava pužnica, a ne da zapravo izviru iz instrumenta.

Nauka kombinovanih zvukova

Giovanni Cecchi sa Univerziteta u Firenci u Italiji i njegove kolege odlučili su istražiti kako različite violine proizvode kombinovane tonove, piše New Scientist.

Analizirali su snimke profesionalnog violinista koji je pomoću računara svirao odabrane parove nota na pet violina različite starosti i kvaliteta.

Podstaknuti idejama fizičara iz 19. vijeka Hermanna von Helmholtza, koji je pokazao da neki muzički instrumenti mogu sami proizvoditi kombinovane tonove, rastavili su zvučne valove koje stvaraju violine na dijelove s različitim frekvencijama.

Tim je otkrio da sve violine proizvode kombinovane tonove, ali najstariji instrumenti daju najjače. 

Jačina najistaknutijeg kombinovanog tona za najstariju violinu, izrađenu u Bologni 1700. godine, bila je oko 75 odsto veća od one iz modernog instrumenta masovne proizvodnje.

Kako to čuju slušaoci?

Istraživači su takođe željeli znati koliko jasno slušaoci mogu čuti kombinaciju tonova koje proizvode tri najkvalitetnije violine. 

Pozvali su grupu od 11 profesionalnih i amaterskih muzičara da poslušaju snimke violinista, s nekih od kojih su uklonjene kombinacije tonova. Slušaoci su mogli čuti razliku gotovo svaki put: najmanje tačni čuli su je 93 odsto vremena, dok ju je najprecizniji slušalac čuo svaki put.

Jim Woodhouse sa Univerziteta u Cambridgeu kaže da eksperiment sugeriše da kombinacija tonova mora proizaći iz načina na koji vazduh vibrira i miješa se unutar violine.  

Kada se nota svira na violini, nije samo žica ta koja određuje ton, već i oblik violine, koji je preciznije konstruisan u visokokvalitetnom instrumentu.

"Ne bi bilo teško pronaći visokokvalitetne savremene violine koje bi jednako snažno pokazivale ovaj učinak", rekao je on.